Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi
Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ); Türkiye’deki yeterliliklerin sınıflandırılmasını sağlayan bütünleşik tek bir yapı olarak, kalite güvencesi sağlanmış ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim dâhil, tüm eğitim ve öğretim programları ve diğer öğrenme yolları ile kazanılan tüm yeterlilikleri kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. Başlangıçta TYÇ; Millî Eğitim Bakanlığının (MEB) sorumluluğundaki yeterlilikleri, Mesleki Yeterlilik Kurumunun (MYK) sorumluluğundaki ulusal yeterlilikleri ve Yükseköğretim Kurulunun (YÖK) koordinasyonu ve denetimindeki yükseköğrenim yeterliliklerini kapsayacak olup, zamanla diğer sorumlu kuruluşların sorumluluğundaki yeterlilikleri de içerecektir. Ayrıca bazıları hâlihazırda mevcut olan ve diğerleri de Türkiye’deki iş piyasasının gelecekte ihtiyaç duyacağı birçok mesleki yeterlilik, kademeli olarak TYÇ’ye dâhil edilecektir.
TYÇ, her düzeydeki tanımlı ve sıralı okul eğitiminin yanı sıra iş yerlerinde veya diğer yaygın ve serbest öğrenme ortamlarında deneyime dayalı öğrenme ve bağımsız bireysel öğrenme sonucu elde edilen bütün yeterlilikleri kapsayacak biçimde tasarlanmıştır. TYÇ, özel gereksinimli bireylerin öğrenme kazanımlarının uygun biçimde tanınmasını sağlayacak yeterliliklerinin geliştirilmesine de olanak sağlamaktadır.
TYÇ'de her seviye, söz konusu seviyedeki yeterliliklerin sahip olduğu ortak öğrenme kazanımlarına göre tanımlanmıştır. Her seviyeyi bilgi, beceri ve yetkinlikler açısından tanımlayan öğrenme kazanımlarına ilişkin tanımlar dizisi seviye tanımlayıcısı olarak adlandırılmakta ve seviye tanımlayıcılar TYÇ’nin çekirdeğini oluşturmaktadır. Seviye tanımlayıcıları, TYÇ içerisindeki diğer tüm yapı ve araçlar için temel sağlamaktadır.
Seviye tanımlayıcıları, ilgili seviyeye ilişkin öğrenme kazanımlarını tanımlamak, yeterliliklerin seviyesini belirlemek ve TYÇ’yi uluslararası/bölgesel yeterlilik çerçevelerine referanslamak için kullanılan araçtır.
Öğrenme kazanımları bilgi, beceri ve yetkinlik açısından tanımlanmaktadır; dolayısıyla seviye tanımlayıcıları, öğrenme kazanımlarının belirtilen üç “bileşenine” göre düzenlenmektedir. Sekiz seviyenin her biri için, bu üç bileşende gerekli ifadeleri içeren tanımlayıcılar yer almaktadır. TYÇ seviyeleri, herhangi özel bir öğrenme alanı dikkate alınmadan tanımlanmaktadır. TYÇ’de aynı seviyede bulunan farklı yeterliliklere ait asgari öğrenme kazanımları ortaktır.
TYÇ, her düzeydeki tanımlı ve sıralı okul eğitiminin yanı sıra iş yerlerinde veya diğer yaygın ve serbest öğrenme ortamlarında deneyime dayalı öğrenme ve bağımsız bireysel öğrenme sonucu elde edilen bütün yeterlilikleri kapsayacak biçimde tasarlanmıştır. TYÇ, özel gereksinimli bireylerin öğrenme kazanımlarının uygun biçimde tanınmasını sağlayacak yeterliliklerinin geliştirilmesine de olanak sağlamaktadır.
TYÇ’nin Yapısı
TYÇ, seviye ve seviye tanımlayıcılarından oluşan bir yapıya sahiptir. Seviyeler, seviye tanımlayıcıları aracılığıyla tanımlanmakta ve yeterlilik türleriyle desteklenmektedir. Yeterlilik türleri ise yeterlilik türü belirleyicileriyle tanımlanmaktadır.
TYÇ’de seviyeler, çerçevenin temelini oluşturmakta olup, seviye tanımlayıcıları sekiz (8) seviyeli bu yapının tanımlayıcı unsurlarıdır. Seviye tanımlayıcıları; her seviyedeki öğrenme kazanımlarının tanımlandığı, yeterlilik türlerinin hangi seviyeye ait olduğunun belirlendiği ve TYÇ’nin uluslararası çerçevelerle referanslandığı bir mekanizmadır.
TYÇ’de seviyeler, çerçevenin temelini oluşturmakta olup, seviye tanımlayıcıları sekiz (8) seviyeli bu yapının tanımlayıcı unsurlarıdır. Seviye tanımlayıcıları; her seviyedeki öğrenme kazanımlarının tanımlandığı, yeterlilik türlerinin hangi seviyeye ait olduğunun belirlendiği ve TYÇ’nin uluslararası çerçevelerle referanslandığı bir mekanizmadır.
Yeterlilik türleri, Türkiye’deki yeterliliklerin TYÇ seviyelerine yerleştirilmesini sağlayan temel araçtır ve aynı seviyede yer alan farklı yeterliliklerin kategorilendirilmesine imkân sağlar. Yeterlilik türlerinin öğrenme kazanımları, ilgili seviye tanımlayıcıları ayrıntılandırılarak ve zenginleştirilerek geliştirilir.
Seviyeler ve yeterlilik türleri arasındaki etkileşim, tüm yeterlilik türlerinin tanımlanmasına yönelik esnek bir yapının oluşmasını ve her tür öğrenme kazanımına uygun yeterliliğin geliştirilmesini sağlar.
Seviyeler ve yeterlilik türleri arasındaki etkileşim, tüm yeterlilik türlerinin tanımlanmasına yönelik esnek bir yapının oluşmasını ve her tür öğrenme kazanımına uygun yeterliliğin geliştirilmesini sağlar.
Seviyeler ve Seviye Tanımlayıcıları
TYÇ'de her seviye, söz konusu seviyedeki yeterliliklerin sahip olduğu ortak öğrenme kazanımlarına göre tanımlanmıştır. Her seviyeyi bilgi, beceri ve yetkinlikler açısından tanımlayan öğrenme kazanımlarına ilişkin tanımlar dizisi seviye tanımlayıcısı olarak adlandırılmakta ve seviye tanımlayıcılar TYÇ’nin çekirdeğini oluşturmaktadır. Seviye tanımlayıcıları, TYÇ içerisindeki diğer tüm yapı ve araçlar için temel sağlamaktadır.
Seviye tanımlayıcıları, ilgili seviyeye ilişkin öğrenme kazanımlarını tanımlamak, yeterliliklerin seviyesini belirlemek ve TYÇ’yi uluslararası/bölgesel yeterlilik çerçevelerine referanslamak için kullanılan araçtır.
Öğrenme kazanımları bilgi, beceri ve yetkinlik açısından tanımlanmaktadır; dolayısıyla seviye tanımlayıcıları, öğrenme kazanımlarının belirtilen üç “bileşenine” göre düzenlenmektedir. Sekiz seviyenin her biri için, bu üç bileşende gerekli ifadeleri içeren tanımlayıcılar yer almaktadır. TYÇ seviyeleri, herhangi özel bir öğrenme alanı dikkate alınmadan tanımlanmaktadır. TYÇ’de aynı seviyede bulunan farklı yeterliliklere ait asgari öğrenme kazanımları ortaktır.
| Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi Seviye Tanımlayıcıları | |
| Bilgi | TYÇ kapsamında "bilgi"; bir çalışma veya öğrenme alanı ile ilgili gerçeklerin, ilkelerin, teorilerin ve uygulamaların anlaşılmasını içeren kuramsal ve/veya olgusal bilgi olarak tanımlanmıştır. |
| Beceri | TYÇ kapsamında "beceri"; bir çalışma veya öğrenme alanında edinilen mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşünme ile el becerisi, yöntem, materyal, araç ve gereçleri kullanabilmeyi gerektiren "bilgiyi kullanma" ve "problem çözme" olarak tanımlanmıştır. |
| Yetkinlik | TYÇ kapsamında "yetkinlik"; bilgi ve becerilerin bir çalışma veya öğrenme ortamında sorumluluk alarak ve/veya özerk çalışma göstererek kullanılması, öğrenme gereksinimlerinin belirlenmesi ve karşılanması, toplumsal ve etik meselelerin ve sorumlulukların dikkate alınması olarak tanımlanmıştır. |